2024 Mayıs ayında yayımlanan Binance’in tokenomi raporuna baktığımızda son üç senede piyasaya çıkan projelerin her geçen yıl daha da yatırım evlerinin eline geçtiğini ve bu altcoin’lerin çok yüksek değerlemelerle piyasaya sürüldüğünü görüyoruz.
2022’de bir projenin market değeri toplam değerinin yüzde 40 civarındayken bu oran günümüzde yüzde 12 civarına kadar düşmüş durumda. Artık projeler çekirdek yatırım döneminde değerlenip piyasaya o şekilde çıkıyor. Bu durum küçük yatırımcının alım yapmasını ve kâr elde etmesini zorlaştırıyor.
2024 başında Token Unlocks ekibinin hazırladığı raporda geçen yıl piyasaya çıkan projelerde token paylaşımlarının topluluğa ayrılan kısmının yüzde 20’ye düştüğünü (mavi), yatırımcılara ve ekibe ise yüzde 80’lik kısmın ayrıldığını görüyoruz. Bu yüzde 80 içerisinde teşvikler yüzde 34’lük yer tutuyor. Yani ekibin bu teşviklerle kullanıcıları kalıcı hale getirmeye çalıştığını görüyoruz.
Eskiden airdrop almak ve yatırım evleriyle yakın fiyatlardan yatırım yapabilmek daha kolaydı. Ancak durum zorlaştı ve artık ekmek aslanın ağzında. Bu güncel duruma ayak uydurabilmek için tokenomi konusunu iyi anlamamız, projeleri doğru seçmemiz, alım yapmak için de doğru fiyatları tespit etmemiz gerekiyor.
Celestia hangi fiyattan alınabilir?
Altta inceleyeceğim senaryo bir örnek. Eğer ki modüler projeleri beğeniyorsanız ve bu alanda bir gelecek görüyorsanız Celestia en başta gelen projelerden biri. Ancak market değerlemesi ve diğer tüm detaylar için ayrıca analiz yapmak gerekir. Biz bu yazıda tokenomiye odaklanacağız.
Celestia’nın token’ı TIA günümüzde 5 dolar seviyesinde. Market değeri 1 milyar dolar civarında. 31 Ekim 2024’te kilidi açılacak token miktarı yaklaşık 900 milyon dolar değerinde. Eğer token fiyatı değişmezse bu kilit açılımıyla market değeri yaklaşık iki katına çıkacak demektir. Bu çok zor bir senaryo olduğu için token fiyatının baskılanacağını beklemek mantıklı bir senaryo olur.
Herkesin beklediği şey yaşanır mı?
Genelde kripto piyasasında beklenenin tersi olur. Bu durumda fiyat nasıl hareket etmeli? Bunun için erken aşama risk sermaye şirketi 6thman Ventures’ın ekipleri bir çalışma yapmış. Buna göre kilit açılışından önce fiyat baskılanıyor ve genellikle yatay seyrediyor. Kilit açılışından sonra ise kilit açılış oranına göre fiyatta farklı etkiler görülüyor.
Aşağıdaki görselde solda dolaşımdaki token’lara göre yüzde 1 altında kilit açılışı olduğunda bunun fiyata etki etmediğini görüyoruz. Ancak sağda bu oran yüzde 10 ve üzerine çıktığında fiyatın net bir şekilde düştüğünü anlıyoruz.
Tabii ki Celestia ekibi bu durumu engellemek için çeşitli duyurular yapabilir. Çünkü mevcut market değerinin yüzde 90 kadarı kadarlık kilit açılımı çok yüksek. Ekip yatırımcılarla anlaşabilir veya token kilit açılım takvimini değiştirebilir. Ancak mevcut koşullarda kilit açıldıktan sonra fiyatta düşüş beklemek en makul seçenek gibi görünüyor. Fiyatın düşme süreci ise likidite eksikliğinden dolayı parçalı satışlarla bir-iki hafta sürebiliyor.
Peki kilit açılışına göre nasıl hareket edebiliriz?
TIA için yatırım yapmayı düşünürseniz teknik analizden destek alabilirsiniz. Daha önce 4,3 dolar seviyeleri destek olarak çalışmış. İlk piyasaya çıktığında ise 2i6 seviyelerinden hızlıca bir yükseliş geldiği için o bölgeye doğru bir iğne gelebilir diye tahmin ediyorum.
Tabii ki bunlar sadece benim incelemelerim. Siz herhangi bir projeye yatırım yaparken fiyat hareketleri, tokenomi, ekip, teknoloji, topluluk, yatırımcılar gibi birçok başlığa bakarak karar verebilirsiniz.
Farklı sektörlerde projelerin tokenomileri nasıl?
Katman-1 projeleri
Katman 1 projelerini incelediğimizde yıllık enflasyonun yüzde 10-15 civarında olduğunu görüyoruz. Bu durumda yüzde 20 üzerinde enflasyonu olan Sui, Aptos, Sei gibi projelerde rakiplerine göre daha fazla satış baskısı görebiliriz.
Katman-2 projeleri
Bu kategoride Starknet için durum daha negatif duruyor. Bu kadar kilit açılımının fiyatı baskılayacağını beklemek mümkün. ZKsync, Arbitrum ve Optimism için yıllık enflasyon (Temmuz 2025’e kadar) yüzde 20-35 arasında değişiyor.
Yapay zekâ projeleri
Bu kategoride nispeten eski projelerin (Render, Akash, Arweave) çok fazla satış baskısı görmeyeceğini ancak yeni projelerin (IOnet, Aethir, Arkham) token kilit açılışlarıyla satış beklemek mümkün. Ben hedef tarih olarak 2025 Temmuz’u dikkate aldım ancak yatırımlarınız varsa aylık veya haftalık kilit açılışlarına da bakabilirsiniz.
RWA Projeleri
Bu kategoride çok koşullu tokenomiler olduğunu tespit ettim. Diğer kategorilerde “şu tarihte kilit açılacak” tarzında bir yapı varken RWA kategorisinde “şu olursa bu kadar kilit açılacak” şeklinde bir yapı var. Bu nedenle bazı verileri ortalama olarak aldım.
Ondo ve Parcl projelerinin kritik tarihlerdeki token kilit açılımları yıllık bazda büyük bir satış baskısı gösteriyor. Celestia’da olduğu gibi bu önemli tarihlere dikkat etmek gerekiyor. Maple, Centrifuge, Realio gibi projelerdeyse enflasyon epey düşük görünüyor. Bir RWA trendinde pozitif fiyat hareketleri görmek bu projeler için daha kolay olabilir.
Tekrar hatırlatmakta fayda görüyorum. Piyasadaki fiyat hareketleri için tokenomi sadece metriklerden bir tanesi. Makro koşulların, Bitcoin ve Ethereum hareketlerinin, kategori bazlı haberlerin ve projelerin diğer alanlardaki metriklerinin de detaylı incelenmesi en doğru sonucu verir.
Makro koşullar altcoin almak için yeterli mi?
Bu kadar kategori incelemesi yaptık… Bu tabii ki hemen altcoin alalım anlamına gelmiyor. Öncelikle makro koşulların ve Bitcoin’in altcoin’lerin pozitif hareketler yapmasına izin vermesi gerekiyor.
Dünyadaki likiditeye baktığımızda (yeşil) yatayda olduğunu, ABD’de faiz indirimleri ve parasal genişleme olduktan sonra piyasanın pozitif hareketleri daha kolay yapabileceğini bekleyebiliriz.
Bu dönemde ise olası bir düşüşte doğru projeleri dip fiyatlardan ekleyebilmek için araştırmalara devam etmemiz bize önümüzdeki bir yılda çok olumlu sonuçlar verecektir.
