Geçen haftadan beri finans medyasının en sıcak konularının başında Reddit-WallStreetBets-GameStop fenomeni geliyor. Reddit forum platformundaki WallStreetBets topluluğunun, GameStop (ve birkaç şirketin daha) hisselerine alım furyası başlatarak, bu hisseleri açığa satış yapan büyük hedge fonlarına karşı savaş açması Wall Street’de epey ses getirmiş durumda.
Son senelerde kâr etmeyen şirketin hisseleri, bir hafta içinde %400, sene başından beri % 1.784 ve geçen seneden beri %8.170 yükselmiş durumda. Bu hisseleri açığa satan hedge fonlarının Ocak ayı zararı 20 milyar dolar civarında.
Geleneksel finans kurumlarının çoğu ve bağlı medya, sosyal medyada toplanmış bir grup bireysel yatırımcının kurumsala başkaldırışı tarzında başlık atıp, bundan eninde sonunda küçük yatırımcının zarar göreceğini iddia etti. Argümanları da temel finans verileri kötü olan bir şirketin hisselerinin yapay olarak fazla değerlenmesi ve bu tip stratejilerin hedge fonlar gibi Wall Street oyunlarını bilenler tarafından iyi oynanabileceği.
Bu girişime imkan veren forumları dezenformasyon yaymakla eleştiren aynı çevrelere karşı Reddit CEO’su şirketinin “aynen kurulu finans basın organları gibi hareket ettiğini” söyledi: “Şirketimizin CNBC veya diğer medyadan hiçbir farkı yok, oyun böyle oynanıyor, insanların teorileri var, istekleri var, destekledikleri hisseleri var, tv’ye çıkıyorlar, basına yazıyorlar, forumlara gidiyorlar”.
Diğer taraftan bu hareket ABD kongresinden bazı politikacılar da dâhil olmak üzere birçok çevrede para kazanma amacının ötesinde, kurumsal yatırımcıdan bireysele kayan gücün, bir değişimin başlangıcı olarak görülüp, desteklendi -ki bireysel yatırımcının kendi kurallarıyla para kazanma amacı da asıl hedefe gölge düşüren bir unsur oluşturmaz.
Kurulu finans düzenine karşı gelme mesajı içermesi nedeniyle konu doğal olarak kripto varlıklar dünyasını da heyecanlandırdı; benzerlikler, farklar, yaratacağı etkiler düşünülmeye değer olabilir.
Altyapı Hazır
Öncelikle küresel şartların bu hareketin başlangıcı ve ivmelenmesi için uygun bir zemin sunduğu görülüyor: teknoloji, dijitalleşme ve sosyal medya sayesinde toplulukların bir araya gelmesi, seslerini daha kolay duyurup, her mecrada/disiplinde birbirlerini etkilemeleri mümkün. Buna, dünya genelinde gelir dağılımı/sosyal adalet eşitsizliğinin yarattığı sıkıntılar, üstüne pandeminin getirdiği ekonomik zorluklar, merkez bankalarının sınırsız para basması, azalan getiri imkânları, evde kapalı kalan bir kuşak ve kurumlara güvenin azalıp toplulukların gücüne inancın artması gibi kavramlar eklenince zemin daha da kuvvetleniyor.
En önemli olarak da 2008 krizinin bireylerde yarattığı çöküntü ve kızgınlık, hedge fonlar gibi aslında krizden sorumlu kurumların kurtarılışı, finans piyasalarının hala güçlüden yana olan taraflı kuralları (hedge fonların çıplak açığa satış gibi agresif stratejileri olağan işlemleri arasında ve 1 milyon dolardan fazla net varlığı olanlara açık) düşünüldüğünde, bu birikimle doğmuş WSB grubunun kuruluşundan beri bu işle uğraşması normal duruyor; sayılan sebepler de hareketin çığ gibi büyümesi ve ileride de bir şekilde devam edecek olması için yeterli duruyor.
Kripto Dünyasıyla Benzerlikler, Farklar
Bu hikaye kripto topluluğunun hissiyatı ile uygun: her iki taraf için de çıkar sahiplerine ait yerleşmiş kuralların bireysel servet üzerindeki olumsuz etkisi, finansal bağımsızlık ve ticari özgürlük kavramları önemli. Bununla birlikte olayın blokzincirinde değil hisse senetleri gibi geleneksel finans piyasalarında yaşanıyor olması ve merkeziyetsizlik, adil erişim gibi hedefleri olmaması iki çevreyi ayrıştıran faktörlerden.
Başlangıcını, benzer olarak bir grup bireyselin üstlendiği kripto varlıklar için gelinen noktada kurumsal yatırımcılara karşı bir tepkiden söz etmek çok doğru olmayabilir; daha çok prensiplerden taviz vermeden kurumsalı kendi kurallarıyla kendi sahasına çekmeye çalışmaktan bahsedilebilir. Nitekim kurumsal sermayenin girmesiyle kripto varlıkların fiyatının yükselmesi istenmeyen bir durum olmadı. GameStop olayında ise biraz farklı olarak geleneksel finansı artık sadece kurumsal para değil küçük bireysel sermaye de kontrol edebilir motivasyonu var. Yepyeni bir sistem kurmak yerine, kuralların artık bireysel lehine değişmesi niyeti yanında, Bitcoin ve blokzinciri teknolojisinin hedefleri daha derin.
İşin Sonu Nereye?
Şimdilik kazanılan bu zafer ve güçten mutlu duran grubun yarattığı akımın istikrar kazanması ve etkili sonuçlar doğurması muhabere tekniğinden çıkıp geniş satıha yayılmayla mümkün olabilir. Ancak bu noktada işe düzenleyici kurumların karışması hatta lehte yardımcı olması kaçınılmaz duruyor, eğer geleneksel piyasa platformunu kendi silahlarıyla vurmaya devam edilmek isteniyorsa; zira hedge fonlara bir ders verilmiş gözükse de 2019’da 3,1 trilyon dolarlık varlık yönetmiş güçlü bir lobiler.
Düzenleyicilerin ne yapacağı konusunda şimdilik bilinen Kongre’de oturumlar olacağı ve SEC’in konuyu incelediği. Hedge fonlar diğer fonların tabi olduğu regülasyonlara tabi değiller ama SEC’in online broker firmaları ve bağlı oldukları piyasa yapıcıları için yeni kurallar koyabileceği söyleniyor. Robinhood CEO’ su, Elon Musk’la yaptığı bir sohbette Wall Street’in takas merkezi “DTCC’nin, müşterilerin yaptığı riskli alım-satımlar için. kendisinden normalden farklı olarak 3 milyar dolarlık ek teminat istediğini” ve zaten “bu teminat şartını azaltmak için kısıtlama getirdiklerini” söylüyor.
Wall Street tarafından çok da sevilmeyen ve kriptoya yakınlığıyla bilinen Gary Gensler başkanlığındaki SEC’in olayı nasıl değerlendireceği gerçekten önemli. Ortada bir suç olduğu düşünülmüyor; manipülasyon ise bu hedge fonlara tanınmış bir ayrıcalık ve göz yumuluyor ama bireysel küçük yatırımcıda bu farklı olabilir. İyi haber bireysel yatırımcıyı güçlendirecek önünü açacak yeni kararlar alınması, kötü haber yeni yönetimin bu hareketi isyan görüp çok daha fazla düzenleme için bahane sayması.
Çare Kripto Varlık Piyasaları
SEC’in olası negatif karar almasına ve Wall Street’in katı kurallarına karşı daha büyük bağımsızlık kazanma anlamında bu topluluklar kripto ekosistemine kayabilirler. Bu piyasalara girmek ve kripto varlıkları/piyasaları anlamak daha zor olabilir ama gelinen noktada sağlamlaşan altyapı, sunulan seçeneklerin, kullanıcı deneyiminin sürekli gelişiyor olması, ve DeFi’nin çekiciliği küçük büyük tüm yatırımcılar için eşit.
Geçen hafta grubun işlemleri yaptığı Robinhood uygulamasının alımlara kısıtlama getirmesi gibi bir olayın merkeziyetsiz borsalarda gerçekleşmesi zor. Aslında finansın daha demokratikleşmesini savunan ve küçük yatırımcı lehine olduğu düşünülen mobil broker uygulamalarının kısıtlamaya gitmek zorunda kalmaları da ilginç bir çelişki yaratıyor.
GameStop hissesinde yaşanan olay, varlık değerleme konusunda kripto varlıklar açısından önemli başka bir noktaya da işaret ediyor: Temel analizde kullanılan finansal oran, bilanço/gelir tablosu, kar payı, nakit akışları gibi verilere göre değerli bulunmayan bir hisse fiyatı için kitle desteği değer kavramına yeni bir tanımlama getirir mi? GameStop hissesi için Wall Street analizlerinin biçtiği ortalama değer yaklaşık 13 dolarken hisse fiyatı 300 dolar civarında. Bu klasik verilerin hiç olmadığı kripto varlıklarda ise, felsefesinin, teknolojisinin, para politikasının değer/getiri yarattığına ve sonunda daha büyük topluluklarca benimseneceğine dair inancın yatırım kararlarında yeri ne olmalı?
Önümüzdeki günlerde bu hareketin yarattığı heyecanın sönmesi ve küçük yatırımcıların zarar görmesi muhtemel olabilir ancak böyle bir durum dahi, bireysel yatırımcıların sosyal medya üzerinden birleştirdiği güçle geleneksel finans piyasalarını etkileyebileceğinin görülmüş olmasının, gelecekte daha iyi bir sistem için başarılı bir başlangıç olduğu gerçeğini değiştirmiyor.
*Dumb Money (Aptal Para) ve Smart Money (Akıllı Para) kavramları finans medyasında sırasıyla küçük bireysel yatırımcı ve kurumsal yatırımcı parası için kullanılan ve hor görme anlamı taşımayan kavramlardır.
