Bu hafta ne zamandır yazmak istediğim bir konu ile sizi meşgul edeceğim. Bitcoin hakkında kısa zaman önce Balaji Sinivasan tarafından ortaya atılan iddiayı duymuşsunuzdur: Coinbase’in eski CTO’su ve etkili blokzincir figürlerinden kısaca Balaji diye bilinen girişimci-yazar, bu Haziran ayının 17’sinde bitcoin’in fiyatının 1 milyon dolar olacağı üzerine (başka bir kişi ile Twitter üzerinden) yine bir milyon dolarına iddiaya girdi. [Kaynak:1] Yani Balaji iddiayı kaybederse 1 milyon dolar ve bir BTC kaybedecek, kazanırsa 1 milyon dolar kazanacak. Bunun bir PR kampanyası olduğu muhakkak, ancak dikkatimizi kazandığı da bir gerçek.
Ben de bugün bu durumun asla yaşan(a)mayacağını sizlere anlatacağım. Bunun nedeni bitcoin’in dolara karşı şu anda fiziksel altın ve gümüşün yanısıra en önemli sığınma aracı olduğunu düşünmemem değil: Ben aynen böyle düşünüyorum, yani doların rezerv para özelliğini yitirmesine paralel olarak bitcoin ve diğer coin ve token’lara kaçış hızlanarak artacaktır.
Ancak…
Matematikte limit diye bir kavram vardır: Bir fonksiyon tanımlandığında içinde bir değişken varsa, o fonksiyon için n=0’dan n=sonsuza giderken denir ve denklemi çözmek için sonsuz yerine çok büyük bir sayı değeri konur ya! İşte ben bu yazımda bu mantıkla hareket ettim ve kafamdan dolardan bitcoin’e akışı modelleyen bir fonksiyon kurdum. (Bu akışın grafiği yazının sonunda).
USD bitcoin için referans değer olarak alınıyor ve bu yazı yazılırken 28,000 dolar civarında seyrediyordu. Şu anda BTC’nin tüm dünyada dolaşımda olan veya dolaşmayıp cüzdanlarda hodl edilen toplam sayısı (yaklaşık) 19,336,500 adet. Bunun toplam değeri de yaklaşık 540 milyar dolar, yani yarım trilyon dolardan fazla.
Şimdi diyelim BTC günün birinde 1 milyon USD olacak olsun; oraya gitmeden evvel 350,000 USD’den geçecek değil mi, o zaman yukarıdaki fonksiyonumuzda BTC’ye transfer edilen tüm dünya dolarlarını düşünelim. Şu son ABD banka krizinde tüm Amerikan bankalarında 18 trilyon dolarlık mevduat olduğu yazıldı. [Kaynak:2] Bu mevduatı tutan Amerikalı hane sayısının da 100 milyon olduğunu, bunlardan da 50 milyon kadarının bitcoin satın alma kapasitesi ve kripto cüzdan ve hesabı olduğunu varsayalım. 50 milyon kripto hesabı abartılı oldu biraz, ama olsun.
Şimdi bu 50 milyon hesaptan tamamı aktif bir şekilde bitcoin almaya başlasa, ve ortalama alım gücü de 60,000 dolar olsa; Milyarder balinaları, şirketleri ve hesabında 1000 dolar para bulunanları dengeleyerek bu rakamı buldum. Fonksiyonda, tüm bu değişkenleri koyduğumuzu varsayalım:
Şimdi sadece ABD için fonksiyonu hesaplayalım sonra dünya için onu belli bir katsayı ile çarparız. Mesela tüm Çinli ceplerde (hükümetin Fed tahvilleri değil nakit dolar olarak konuşuyoruz) toplam 1 trilyon dolar cash olduğunu varsayacağım.
ABD’de (50M hesap x 60,000 USD = 3 trilyon dolar) eder.
Bu 3 Tr$ ABD’de çok hızla, bir iki gün içinde banka hesaplarından BTC’ye kayabilecek mevduatın tahmini büyüklüğüdür. Tabii bunun olabilmesi için akış anında yeterli USDT ve USDC’nin de üretilmiş olması gerekecek.
Dünyada el değiştirebilecek bitcoin çok sınırlı çünkü hodler hesaplar satmak istemeyecek. Diyelim ki bir kaç milyon BTC pazara çıktı ve satıldı, içeriye girecek Amerikan halkının hesabından ve kurumlardan gelecek 3 trilyon dolar yeni paranın girmesi ile bugünkü 0.5 Tr dolar market değeri 6 katına çıkar yani kabaca 170,000 dolar olur bir adet BTC.
Gelelim dünyaya…
Tüm dünyada M0 denilen hazır nakitlerin toplamı 8 trilyon dolarmış. Yukarıda bu paranın ülkelere göre dağılımı Visual Capitalist web sitesinin grafiğinde bulunabilir. [Kaynak:3] Ayrıca, M1 denilen tüm hesaplardaki hızlı erişilebilir paranın tamamı da 49 Trilyon dolarmış, yine aynı kaynakta yazılı. Bu paranın içinde, Avrupalıların tüm euro’ları, tüm Çin yuen’leri, tüm Türk Liraları vb. dahildir. Bu dünya M1’inin demek ki 18 trilyonluk kısmı ABD’de bankalarındaymış, 31 trilyonu da diğer 4 bölgede (Japonya, Çin, Avrupa ve tüm diğer ülkeler) demektir.
ABD’deki tüm mevduatın (18 Tr dolar) 3 trilyonunu ve dünyadan da (başka ülkelerden) 3.5 trilyon dolar daha ekleyelim, etti 6.5 trilyon dolar. Burada bir hatırlatma daha yapayım, örneğin elinde yuan bulunduran Çinli bir işadamının o yuanları bozdurup bitcoin alması için bir sebep yok, zira o sırada düşüş (çoğunlukla) doların değerinde olacak. Yukarıdaki 5 bölgeden sadece 1’inde, ABD’de olanların dolar satıp BTC alacağını, buna ek olarak da elinde dolar bulunduran Çinli, Japon, sair ülkeler ve Avrupalıların da arasından 3.5 trilyon dolarlık daha satış geleceğini varsaydım. Bu olaylar olduğunda da BTC miktarı 19.5 milyon olmuş olsun.
(6.5 Tr$ + 0.5 Tr$) / (19,500,000 BTC) = 358,000$.
Tüm dünyadaki (M0) dolar nakitinin 4/5’ini yani %80’ini, veya tüm M1’in %13’ünü Bitcoin almakta kullandık ve fiyat ancak 358,000 dolar oldu.
Bu arada spekülasyon değil, gerçekten bire bir tüm dolarların bitcoin’e dönüştüğü durumda olacakları yazdım. Unutmayalım, bitcoin bir varlık olarak spekülasyon yapılabilir (yani balon) bir varlık değil! Ne kadar bitcoin alıyorsanız o kadar doları gerçekten vermeniz gerekli. Ama bu arada aşağıdaki grafikteki gibi, doların değeri insanların kafasında azaldıkça, bitcoin’ini satacak kimse bulamamaya başlayacak elinde dolar olanlar ve fiyat şişmeye başlayacak. İşte bir noktadan sonra doların “reel” değeri yani gerçek alım değeri, diğer dünya paralarına ve altına göre değeri de hızla aşağıya gider. İşte o zaman mesela, arsa, bina, ev, arazi vb. gibi taşınmazlarını satıp karşılığında bitcoin almaya çalışanlar da olacaktır.
Taşınmazlarını BTC’ye çevirmek isteyenlerin karşısındaki engel!
Elindeki bonosunu, hissesini, arsasını satıp bitcoin almak isteyecekler olacak ama onların bu transferi yapabilmesi için önce likit durumda olmayan bu tür varlıklarını dolara dönmeleri gerekmeyecek mi? Dolara dönmeden, doğrudan “asset tokenization” yapacak, yani varlıkları blokzincire transfer edecek araçlar (yolda da olsa) henüz tam geliştirilmedi. Bu geliştirme bitmeden, satışlar ancak kişiden kişiye yapılabilir, bu da o kişilerin buluşmasını ve beraberce bankaya, tapu dairesine ya da emlak ofisine gitmelerini gerektirir.
Demek ki bitcoin’in değil 1 milyon dolar, 358 bin dolar etmesi, tüm dünya bankalarında bulunan M1 dolarlarının %13’ünün boşalması durumunda olabiliyor. (6.5/49 = 0.13). Tüm dünyadaki BTC değeri bu durumda bile ancak 7 trilyon olabiliyor. Şu anda olan 0.5 trilyon dolarlık değer + yeni gelecek 6.5 trilyon dolar daha = 7 trilyon USD. Ether gibi diğer coin ve token’ların da bu pastadan anlamlı, mesela %35-40 bir pay alacaklarını düşünebilirsiniz, ben bu hesapta onları göz önüne almadım. Yani tüm kripto varlıkların değerinin 10-11 trilyon dolar olacağı bir günü konuşuyoruz burada.
Ceteris Paribus?
Şimdi tüm bu gelişmeler olurken doların alım gücü aşağılara, çok aşağılara düşmez mi? Düşer elbette. Bir noktada, bence daha 350 bin dolar seviyesine de gelmeden önce (mesela aşağıdaki grafikte eğrilerin kesiştiği noktada) BTC’nin karşılığı başka bir fiat para cinsinden veya altın gibi başka bir varlık cinsinden söylenmeye geçilmiş olur. Dolar artık efektif olarak Weimar Mark’ı haline gelmiştir. Ve asla 1 milyon dolar = 1 BTC olamayacktır, çünkü o kadar nakit karşılık yok dünya bankalarında. Varsa da tümünün bitcoin almaya çalışması durumunda zaten doların değeri sıfıra gidiyor demektir. Mesela mavi ile kırmızı eğrilerin kesiştiği noktada 10 TL ile 100 dolar alabildiğinizi düşünün. Fonksiyonumuz, BTC eğrisi yukarı doğru giderken doları sıfıra yaklaştırır, ve ne yazık ki ekonomi içinde değerini yitiren bir para değerini yitirme hızını üstsel olarak kaybetmeye doğru gider. Bakınız Macar parasının 1945’deki durumu. [Kaynak:4]
Sonuç: Bitcoin, sadece 17 Haziran 2023’de değil, bir daha asla 1 milyon dolara denk olmayacak! Ondan çok önce dolar değersiz bir kağıt parçası olarak görülmeye başlamış olacak ve biz bitcoin’i başka bir endeksle (altın, yuan?) ifade ediyor olacağız. Tüm bu anlattığım akış ne zaman olacak, onu ancak tanrı bilir.
Kaynaklar:
3- https://www.visualcapitalist.com/all-of-the-worlds-money-and-markets-in-one-visualization-2022/
4- https://www.banknoteworld.com/blog/hungarian-pengo-worst-case-of-hyperinflation-ever/
