Tüm dünya gündeminin tamamen Corona virüs olduğu bir ortamda salgının gerek sosyal hayata, gerekse de ekonomi ve piyasaya artan etkisini her geçen gün izliyor ve yaşıyoruz.
İnsan sağlığının önemini her zamankinden daha fazla idrak ettiğimiz bu günlerde hepimizin üzerine düşen görev ve sorumluluklar var. Sosyal izolasyon ve kişisel hijyene azami dikkat etmemiz gereken bir dönemdeyiz.
Salgın nedeniyle alınan karantina önlemleri, sokağa çıkma yasakları, “evde kalın” uyarıları sonucu yavaşlayan gündelik hayatın etkisi ile küresel anlamda belirli mal ve hizmetlere olan talep azaldı. Bireysel ve kurumsal harcamaların azalması, işyerlerinin, okulların kapanması ve insanların evlerinden çalışmaya başlaması ticari ve sosyal hayatı önemli ölçüde yavaşlattı. Üretimin de yavaşlaması ile beraber ticaretin, seyahatlerdeki kısıtlamalar nedeniyle taşımacılığın, turizmin, eğlencenin yavaşlaması, hatta durma noktasına gelmesi doğal olarak bazı sektörler için tehlike sinyallerini oluşturmaya başladı. Bu da para ve sermaye piyasalarındaki risk algısına bağlı olarak ciddi ölçüde volatiliteye neden oldu. Özellikle salgının Amerika’da da yayılmaya başlaması ile beraber, salgındaki artış hızına paralel olarak ticari faaliyetlerin azalacağı beklentileri sonucunda S&P 500, emtia ve altın fiyatlarında tarihi düşüşlere şahit oluyoruz. 18 Mart’ta faizleri sıfırlaması beklenen FED’in toplantıyı acil olarak 15 Mart Pazar gününe alması ve 700 Milyar USD’lik QE kararı açıklamasının bile piyasalar üzerinde olumlu bir etki yaratmadığı gibi, S&P 500 16 Mart’ta tarihinin en büyük ikinci düşüşünü yaparak günü 2,900 puan yani %11 aşağıda kapattı. Halbuki aynı gün yine FED 500 Milyar USD’lik ilave QE kararını da açıklamıştı. Bu arada VIX Korku Endeksinin tarihte ilk defa 80’nin üzerine çıktığını da not etmekte fayda var.
Dünya yeni Bir Düzene Doğru Kayıyor
Kısacası dünya ciddi bir sınav veriyor: sadece ekonomik ve parasal anlamda değil, sosyal hayata, insan ilişkilerine, iş yapış şekillerine kadar birçok konuda belki de farklı eksenlerde denge sağlayacak yapıların oluşacağı yeni bir düzene doğru kayıyor.
Peki bu resesyon paniği altında tepki veren piyasalarda Bitcoin nasıl hareket ediyor?
Bitcoin fiyatları salgın nedeniyle oluşan ekonomik sarsıntıdan nasibini aldı ve “güvenli liman” söylemlerinin aksine oldukça ciddi bir düşüş kaydetti.
Aslına bakıldığında şu an yaşanan krizin, Bitcoin’in karşılaştığı en derin global kriz olduğunu söylemek mümkün. Bitcoin’in çıkış felsefesi, 2008 krizini yaratan sorumsuz ve irrasyonel finans kuruluşlarına bir tepki olarak doğması idi. Hatta bu protest duruşu taçlandırmak için Nakamoto, “Genesis Blok”ta The Times gazetesinin Başbakan’ın finans kurumlarına 2. yardım paketini açıkladığına dair manşetine yer vermişti.
Küresel çapta yaşanan bu kriz döneminde insanlar ve kurumlardaki genel tepkinin ellerindeki varlıkları güvenli limanlara park etmekten, yatırımlarını devam ettirmekten ziyade tamamen nakde dönmek ve mümkün mertebe likit kalmaya çalışmak olduğu gözleniyor. Bu nedenle sadece hisse senedi piyasaları değil altın fiyatlarında da yüksek satış nedeniyle düşüş görülüyor. Dolayısıyla özellikle kurumsal yatırımcıların nakde dönmesi, bireysel yatırımcıda da temel ihtiyaçların karşılanabilmesi için nakitte kalma eğilimi tüm piyasalarda olduğu gibi Bitcoin’e olan talebi de hem kısıtlıyor, hem de mevcut varlıkların satışını da beraberinde getiriyor. Hatta 10 yıldır hareket görmeyen cüzdanlardaki varlıklardan bile satış yapıldığını görüyoruz.
Ciddi bir satış dalgası ile 3782 USD seviyelerine kadar gerileyen Bitcoin, fiyat hareketliliği açısından oldukça ilginç gelişmeler gösterdi.
Fiyatlar Serbest Düşüşe Geçti
Kripto varlıklar üzerinden kaldıraçlı işlemler yapılabilen BitMex borsasındaki pozisyonların, 12 Mart’ı 13 Mart’a bağlayan gece sabaha karşı margin call’ların anlık gerçekleşememesi sebebiyle oluşan kademeli pozisyon kapamaları nedeniyle ardı ardına tetiklenen kontrat satışları ile beraber fiyatlar “serbest” düşüşe geçti.
Tam o sırada borsa işlemleri, bulut servis sağlayıcılarındaki donanımsal bir sorundan dolayı kesintiye uğradı ve 25 dk sonra işlem tahtaları açıldığında fiyatın 1500 USD birden artarak tekrar 5200 USD seviyelerine geldiği gözlemlendi. BitMex’in ani teknik sıkıntısının bir merkezi müdahale olup olmadığı ve borsanın işlemleri durdurduğuna dair ciddi tartışmalar halen devam ediyor. BitMex tarafından yapılan resmi açıklamada önceden duyurulan donanımsal sorun yerine Ddos saldırısına uğradıklarının belirtilmesi tartışmaları daha da alevlendirmekten öteye gitmiyor.
Bu noktada piyasanın tek bir borsadaki işlem hareketlerinden bu seviyede etkilenmiş olması oldukça düşündürücü. Futures gibi türev işlem piyasalarının sağlıklı işleyebilmesi, bu piyasalardaki işlem hacimlerinin derinliğine, olgunluğuna ve bu piyasalardaki düzenlemelere bağlıdır. Kriptopara borsaları ve piyasalarında regülatif anlamda bir düzenleme ve denetlemeden bahsetmemiz şu aşamada mümkün değil. Bu nedenle yatırımcıların kaldıraçlı işlem yapacakları borsaları seçerken belirli güvenlik ve likidite kriterlerini gözden geçirerek karar vermeleri bekleniyor. Ancak burada da bireyin hem finansal hem de teknolojik okur yazarlık yeterliliği önem arz ediyor.
Diğer yandan yazının hazırlandığı 17 Mart tarihi itibariyle tüm kripto para piyasasının piyasa değeri toplam 151 Milyar USD, Bitcoin’in piyasa büyüklüğü ise 96 Milyar USD seviyelerinde. Dünya Altın Konseyi’nin raporlarına göre toplam altın yatırımlarında sadece altına dayalı ETF ve benzer ürünlerin fon büyüklüğü ise Şubat sonu itibariye 3,033 tona mukabil 145 Milyar USD seviyelerinde gerçekleşmiş. Kıyaslama açısından başka bir veriyi daha paylaşalım : Altın piyasası günlük işlem hacmi dünyada ortalama 145 Milyar USD iken Bitcoin 16 Mart itibariyle günlük hacimde 40 Milyar USD olmuştur.
Daha Uzun Bir Yol Var
Bu veriler ışığında güvenli liman altın ile kıyaslanan Bitcoin’in hem piyasa büyüklüğü, hem de kitlesel adaptasyon için gidilecek oldukça uzun bir yolu olduğu görülüyor. Bitcoin’in daha geniş kitleler tarafından kabul edilebilmesi için tabii ki çeşitli ihtiyaçları da karşılayabiliyor olması önemli. Eğer bir ödeme aracı olacak ise teknolojik altyapısının ödeme adetleri ve hız açısından ölçeklenebilir olması gerekiyor. Bir yatırım veya değer saklama aracı olarak kabul edilecek ise bu konuda yatırımcılar nezdinde güven yaratmalı. Bu kadar dalgalı piyasalarda yeni kullanıcıların sisteme girmekte çekimser kalmaları gayet anlaşılabilir.
Ancak diğer yandan tahsilat sistemlerinde de Bitcoin kullanımına dair yeni gelişmeler olmuyor değil. Son olarak Starbucks Bakkt altyapısı kullanılarak Bitcoin ile alışveriş yapılabilmesine yönelik test çalışmalarına başladığını duyurdu. Bu yaygınlaşma açısından çok önemli bir adım.
Tabii 2020 özelinde bir diğer önemli konu da Mayıs ayında blok ödülünün yarılanacak olması. Geçmiş fiyat hareketlerine bakıldığında yarılanma sonrası yukarı yönlü trend oluştuğu gözleniyor. Ancak geldiğimiz noktada sistemdeki yatırımcıların ve madencilerin önceki dönemler ile farklı motivasyonlar ve yapılanmada olduğu düşünülürse ilerleyen dönemlerde Bitcoin’in ne şekilde hareket edeceğini izliyor olmak heyecan verici olacak.
