Bitcoin ve arkadaşları sert bir satış dalgası yaşadı. Yazıyı kaleme aldığım saatlerde en büyük kripto para 25.166 dolar seviyesini test etmişti. Bu bir günde yaklaşık yüzde 11,7’lik kayıp anlamına geliyor. Düşüşün bir kısmını geri alan Bitcoin, Perşembe gününü yüzde 7 civarında ekside kapatmayı başardı. Ancak bir çok alt coin’de kayıplar yüzde 14-15’leri buldu.
İyi ama ne oldu birden? Geçen Pazar günü bahsettiğim gibi Çin’den küresel ekonomi adına hiç iç açıcı haberler gelmiyordu. İhracat ve ithalat birlikte çökmüştü. İşsizlikte durum o kadar kötüydü ki Pekin genç işsizlik verilerini açıklamayı durdurmuştu. Asıl önemlisi meşhur Evergrande’nin dört katı daha fazla konut projesi yapan bir başka devasa inşaat şirketi Country Garden dolar cinsi bono ödemelerini yapamamıştı. Bu kriz yayılır mı diye beklerken Perşembe akşam saatlerinde bu sefer Evergrande’nin ABD’de iflas başvurusunda bulunduğu haberi geldi.
Geçtiğimiz Gün Yaşananlara Dair
Kriptoda piyasa düşecekse Fud yani korku haberleri ard arda gelir. Evergrande şoku tüm piyasaları sarsmışken kriptoya özel bir başka tokat da SpaceX’ten geldi. Elon Musk’ın uzay taşımacılığı şirketi 373 milyon dolarlık Bitcoin’lerini satmıştı.
Elbette Fud ile birlikte dedikodular da yayılır. Tabi dedikoduların baş aktörü de her zaman dolara sabit olması gereken stabil coin USDT ya da Tether’dir. Piyasada kulaktan kulağa yayılan fısıltılara göre efendim işte Tether’in hazinesinde tuttuğu şirket bonolarının bir kısmı bu Çinli emlak şirketlerine aitmiş o yüzden zorlanabilirlermiş vs vs. Böyle bir durum olsa USDT’nin dolar paritesinin 1’in altına inmesi gerekirdi. Oysa şok satışlarla aksine parite 1’in üzerine bile çıktı. Buna rağmen her zaman uyguladığım “varlıklarını asla tek bir kripto, borsa ya da stabil coin’de tutma, riski olabildiğince dağıt” ana kuralına bağlı kalmaya devam ediyorum, orası ayrı.
Evergrande, SpaceX ve dedikodular satışlarda etkili oldu, eyvallah. Ancak bu tabloda daha derin bir sorun var. Küresel piyasalarda likidite yani nakit akışında problem çıkmış ise kriptovarlıklar bundan derin şekilde etkilenir.
Bitcoin ve arkadaşları, küresel nakit sıkıntısında adeta ön sinyal olarak çalışır. Özellikle çeşitli fonlar başka yatırım ürünlerinde büyük pozisyonlar taşırken kriptolarda daha küçük riskler alır. Fakat büyük pozisyonlar, bilhassa bonolarda, negatife geçtiyse ve fonların türev piyasalarda teminat tamamlaması isteniyorsa hemen nakit bulmaları gerekir. En kolay elden çıkarabilecekleri varlıkların başında da kriptolar gelir.
2021 Sonlarında ABD daraltıcı parasal politikaya geçip bono değerleri düşmeye başlayınca ilk büyük satışlar kriptolarda meydana geldi. Daha Fed faiz artışından bile bahsetmemiş sadece bono alım programını yavaşlatacağını söylemişti. (3) Faiz artışları taa Mart 2022’de başlayacaktı. Oysa Fed bono alım programını düşürür düşürmez daha Kasım 2021’de, Bitcoin’de sert satışlar yaşanmaya başladı.
2021 Sonu ve 2022 boyunca sıkılaşma artarak devam etti. Bonolar değer kaybettikçe teminat tamamlamak için nakit ihtiyacı da arttı. Böylece daha da fazla kripto satışı meydana geldi. Bonoların faizi yükseldikçe değerleri düşer. 10 Yıllık ABD Hazine Bonosu’nun faizi Ekim 2022 sonlarında yüzde 4,2’lere tırmanarak o dönem için rekor kırdı. Kasım ayının hemen başında ise FTX batışı geldi. Kripto yatırımcıları FTX battığı için coinler düşüyor diye düşündü. Oysa bonoların aşırı değer kaybı ile oluşan likidite krizi FTX’i batıran dolayısıyla kripto varlıkları düşüren asıl nedendi. Yıllardır bol nakit akışı ortamında piyasaları ve hatta politikacıları kandıran FTX likidite kuruyunca ortada kalmıştı.
Peki ben bu yazıyı kaleme alırken şu an ABD 10 Yıllık Bono faizi kaç? Yüzde 4,3… (4) FTX vb kötü niyetli olarak kurgulanmış yapılar kripto piyasalarından tamamen temizlendiyse felaket boyutunda çöküşler görülmez. Temizlenmediyse, bu türbülans dönemi kalanların da sonu olacaktır.
Geçmişte Bitcoin’in bono faizleri ile birlikte yükseldiği dönemler de oldu. Ancak özellikle 2021 sonundan bu yana kesinlikle bir ters korelasyon söz konusu. Aşağı da yer alan grafikte kırmızı Bitcoin, mavi ise 10 Yıllık Amerikan Bono Faizi.
Bono faizleri tüm dünyada yükselmeye devam eder ve özellikle likidite sorunu artarsa öncelikle kriptolarda olmak üzere başka piyasalarda da satış baskısı sürer. Bardağın dolu tarafına da bakalım: 2024-2025 yükseliş sezonunu hedefleyenler ve yavaş yavaş alım yapmak isteyenler için piyasa yeni yeni fırsatlar verebilir.
