Özellikle Ukrayna‘ya saldırması üzerine birçok ülkenin Rusya‘ya oldukça ağır yaptırımlar yapması üzerine gündeme gelen en önemli konulardan birisi de SWIFT oldu. Başda ABD ve sonrasında İngiltere olmak üzere sırasıyla Rusya’nın SWIFT’ten çıkarılması talebi üzerine Rusya kısa bir süre içerisinde SWIFT’ten çıkarıldı. Bunun üzerine akıllara Rusya’nın kriptoyu kullanabileceği iddiaları artarken, ülkeler tarafında kripto düzenleme çalışmalarına hız verildi. Peki SWIFT ve kripto arasındaki farklar nelerdir gelin bir inceleyelim. Öncelikle SWIFT nedir onu kısaca özetleyelim.
SWIFT Nedir?
Türkçe’ye Dünya Çapında Bankalararası Finansal Telekomünikasyon Derneği olarak çevirebileceğimiz SWIFT, kendisini “güvenli finansal mesajlaşma hizmetlerinin küresel sağlayıcısı” olarak tanımlıyor. Burada şu detay oldukça önemli. SWIFT kesinlikle bir banka değil. Yani şahısların veya bankaların hesaplarını yönetmiyr ve herhangi bir üçüncü taraf fonu yönetmiyor. SWIFT, ABD Merkez Bankası, İngiltere Merkez Bankası ve Avrupa Merkez Bankası dahil olmak üzere dünya çapında 11.000’den fazla finansal kurumun arasındaki iletişimi sağlıyor ve uluslararası ödemeler için mesajlaşma sistemi görevi görüyor.
Washington Post’un da kısaca özetlediği gibi SWIFT’i “küresel bankacılığın Gmail’i” olarak tanımlayabiliriz.
Peki Rusya SWIFT’ten Nasıl Çıkarılıyor?
ABD, İngiltere, Kanada, Fransa, Almanya, İtalya ve Avrupa Komisyonu resmi olarak yaptıkları resmi ortak açıklamada, “seçilmiş Rusya bankalarını” uluslararası bankacılık için kritik bir araç olan SWIFT’ten çıkaracaklarını duyurdu. Bunu bir dizi ülke daha uyguladı ve sonuç olarak Rusya’nın uluslararası ticaret yapısı önemli ölçüde zarar gördü. Öyle ki Rusya Ulusal SWIFT Derneği’ne göre, Rusya’daki yaklaşık 300 banka ve finans kuruluşu, SWIFT ağında yer alıyordu.
Bu yaptırımın ne kadar önemli olduğunu daha net anlatmak için şöyle bir örnek verelim. BBC verilerine göre, İran 2012’de SWIFT’den atılmasıyla, dış ticaretinin yüzde 30‘unu kaybetti.
SWIFT Yerine Kripto Para Kullanılabilir mi?
Rusya’nın SWIFT’ten atılmasıyla birlikte yukarıda da bahsettiğimiz üzere kripto paralar birçok yaptırım uygulayan ülkenin gündemine oturdu. Birçok düzenleyici, Rusya’nın kripto ekosisteminin anonimliğinden faydalanarak bu yaptırımları kırabileceğini söyledi ve birçok ülkenin de dikkatini çekmeyi başardı.
Konu kripto paralar olduğunu bazı noktaların çok iyi bilinmesi gerekiyor. Her ne kadar kripto paraların arkasındaki teknolojisi Blockchain teknolojisi olsa da, her bir kripto paranın kendi içerisinde kendi yapısal farkları mevcuttur. Örnek vermemiz gerekirse Bitcoin, oldukça açık bir Blockchain ağın sahiptir ve kolaylıkla işlemler takip edilebilir. Diğer taraftan TornadoCash benzeri mikser protokolleri sayesinde kripto paraların anonimliği de artırılabilmektedir. Ancak her ne olursa olsun, Blockchain teknoloji temelinde dağınık defter tekniği ile oldukça şeffaftır. Buradaki amaç zaten Peer to Peer ve merkeziyetsizlik olduğu için, merkezi bir saklanma da söz konusu olamaz.
Özellikle kripoların Rusya’nın yaptırımları delmesi için kullanılacağı yönündeki iddalar üzerine Coinbase’in CEO’su Brian Armstrong‘un şu tweet’ini hatırlatmamızda fayda var:
“Bununla birlikte, Rus oligarklarının yaptırımlardan kaçınmak için kripto kullanma riskinin yüksek olduğunu düşünmüyoruz. Kripto paralar açık bir defter olduğu için, kripto aracılığıyla çok fazla parayı gizlice sokmaya çalışmak, ABD doları nakit, sanat, altın veya diğer varlıkları kullanmaktan daha izlenebilir olacaktır.”
Kripto Yaptırımların Delinmesi İçin Kullanılabilir mi?
Kripto teknolojisi her ne kadar şeffaf ve takip edilebilir de olsa, engellenmesi oldukça zor bir teknoloji olarak tanımlanabilir. Öyle ki Birleşik Krallık Lordlar Kamarası Üyesi Philip Hammond da bu konu hakkında kısaca şu ifadelere yer vermişti:
“Şu anda kripto varlıklarıyla ilişkilendirilen ticaret özelliklerinin, tokenleştirildikçe geleneksel varlıklar kadar normal iş modeli haline gelecek. Bu olacak, çünkü muhtemelen bunun durdurulamayacağı bir noktaya geldik.”
Elbette birçok şirket bu yaptırımların aşılmaması adına yeni ürünleri geliştirmeye başladı. Hatta Blockchain analiz şirketi Chainalysis yaptırımların aşıldığını tespit edebilen yeni bir ürününü dahi duyurdu. Detaylar için buraya tıklayarak haberimize göz atabilirsiniz.
Diğer taraftan Rus halkı için kriptonun bir kurtuluş olarak görüldüğünü de söylemeden geçmeyelim. Öyle ki zincir üstü verileri incelediğimizde 0.1 ila 1 BTC arasındaki Bitcoin tutan ufak yatırımcı sayısında Rusya’nın Ukrayna’ya saldırması üzerine gözle görülür bir artış yaşanıyor. Ancak kriptoların yaptırımları delmek için kullanılması henüz verimli ve kolay bir yol olarak görülmüyor.
Kripto Paralar SWIFT’in Yerini Alabilir mi?
Son dönemde her ne kadar çalkantılı bir dönemde olmasına rağmen, hem Blockchain hem de kripto para sektörleri kriz karşısında oldukça büyüdü ve gelişti. Ancak SWIFT, Mart 2022 itibariyle, 210 ülkede 13.000’den fazla finans kurumu ile iletişim kurmanın şu anda an aktif yolu. 1995’te günde sadece 2.4 milyon mesaj gönderip alırken, günde ortalama 15 milyonun üzerinde mesaj gönderiyor ve alıyordu. Bu nedenle, yeni bir teknoloji olan Blockchain’in 50 yıllık, bankaya ait bir ağı bir gecede ortadan kaldırabileceğini söylemek oldukça hayalperest olur. Ama ilerleyen dönemde, şu anda dahi Blockchain teknolojisine yatırım yapan finansal şirketlerin aktif Blockchain tabanlı ürünlerini piyasaya sürmesi kaçınılmaz. Halihazirda RippleNet gibi projeler aktif olarka sürdürülüyor. Ancak RippleNet’in de SWIFT alternatifi değil bir tamamlayıcısı olduğu söyleniyor. Bu yüzden Blockchain’e geçişin ne zaman ve nasıl olacağı ise merak konusu.
