Bu yazımda katman-1 ve katman-2 projelerini kıyaslayacağım. Dikkate aldığım metriklere göre yorumlar yaparak trend olabilecek projelere ve ekosistemlerine ilişkin çıkarımlar yapacağım. Şimdi başlayalım.
Dikkate aldığım metrikler arasında market değeri, aktif kullanıcı sayısı, işlem geliri, merkeziyetsiz finans projeleri üzerinde kilitli varlık miktarı, tokenomi, yazılımcı sayısı, X takipçi sayısı gibi faktörler söz konusu. Proje kıyaslamaları yaparken bunlardan biraz daha detaylı bahsedeceğim.
Solana vs Sui
Son dönemde Move yazılım dilinin trend olması Sui ve Aptos gibi projeleri ön plana çıkardı. Özellikle Mysten Labs yakın zamanda bolca duyuru yaparak Sui ekosisteminde oldukça kârlı bir döneme ön ayak oldu. Memecoin’lerin birçok kullanıcı tarafından hızlı para kazanma fırsatı olarak görülmesi Sui üzerindeki memecoin’lere de talebi artırdı.
Memecoin’lerin ana merkezi blokzincir Solana ise bu alandaki üstünlüğünü büyük ölçüde sürdürüyor. Merkeziyetsiz finans alanında da bolca proje barındıran Solana aktif kullanıcı sayısı, TVL, işlem geliri, yazılımcı sayısı gibi metriklerde halen tüm projelerin önünde.
Fiyat potansiyeli olarak baktığımızda Solana 70 milyar dolarlık market değerine sahipken Sui 6 milyar dolar market değerinde. Dolayısıyla Sui için fiyat potansiyeli daha yüksek. Örneğin Solana için 500 milyar dolar market değerinde 6-7x gibi bir kârdan bahsediyoruz. Sui için Solana’nın şimdiki market değerine ulaşırsa 11-12x gibi bir kâr getirebileceğini düşünebiliriz. Tabii ki tüm bu hesaplar Bitcoin’in 100-150 bin dolar hedeflerine yürüdüğü ve altcoin’lerde boğa marketinin yaşandığı senaryoya ait.
Avalanche vs Near
Bu döngüde şimdiye kadar memecoin’ler ve yapay zekâya dair projeler ön plana çıktı. Near yapay zekâ kategorisine daha yakın olduğu için fiyat aksiyonu anlamında Avalanche projesine kıyasla daha iyi bir performans gösterdi. Yapay zekâ trendinin devam edeceğini düşündüğümüzde Near’ın önünün hâlâ açık olduğunu düşünüyorum.
Avalanche ise hem Solana’nın hem Sui’nin hem de Ethereum katman-2 projelerinin gölgesinde kaldı. Ancak RWA ve GameFi kategorilerinde iyi bir altyapısı bulunduğu için 2025 yılında etkili bir performans göstermesini bekliyorum. Yakın zamanda Avalanche üzerinde geliştirilen Off the Grid oyunu birçok oyun sever ve yatırımcı tarafından büyük bir ilgiyle karşılandı. Yakın zamanda Arjantin’de yapılacak konferansta da büyük duyurular gelirse Avalanche tekrar 2021 günlerini andıran bir performans yakalayabilir.
Metriklere baktığımızda birçok konuda benzer olsalar da özellikle kullanıcı sayısında Near çok ön planda. Uzak Doğu’da ödeme sistemi olarak kullanılan Kai-Ching ve adım atarak token kazanılan Sweat gibi projeler Near üzerinde fazlaca işlem yapılmasını sağlıyor.
TON vs Polygon
TON, Telegram’ın bu döngüde bolca kullanıcı çekmesiyle en çok kullanılan ağlardan biri oldu. Bu kullanım işlem gelirlerine ve takipçi sayılarına da yansımış durumda. Yakın zamanda Telegram kurucusunun Fransa’da tutuklanması ve belli şartlarla salınması projeye dair pozitif havayı biraz söndürse de boğa marketi boyunca TON ön planda bir proje olacak gibi duruyor. USDT için Tron yerine TON kullanılmasına dair yapılan çalışmalar başarılı sonuçlanırsa TON market değerini iyice artırabilir.
Polygon ise bu döngünün zayıf kalan projelerinden biriydi. Metriklere baktığımızda Solana’nın ardından en çok puan toplayan ikinci proje ancak bu veriler fiyata bir türlü yansımadı. Ekibin aynı anda birden fazla ürün çıkarmaya çalışması (Polygon Validium, zkEVM, Miden, AggLayer) teknik yoğun kalıp pazarlama tarafında zayıf kalmalarına sebep olmuş görünüyor. Aynı zamanda diğer projelerin güçlü talep oluşturması ve katman-2 projeleri Polygon’un önünü tıkamış görünüyor.
Yakın zamanda MATIC-POL dönüşümünü gerçekleştiren Polygon bu sayede yüzde 2 enflasyon üretebilir hale geldi. Yeni üretilen POL token sayesinde pazarlama çalışmalarına ağırlık vereceklerini belirten ekip başarılı olabilecek mi birkaç ay içerisinde göreceğiz.
Aptos, Sei, Injective, Cardano
Aptos güçlü yatırım kuruluşlarıyla çalıştığı için Sui ile birlikte güçlü fiyat aksiyonu gösterebilir. Arthur Hayes kanal kanal gezip Aptos reklamı yaptığı için yakında ekosisteme pozitif yansıyacağını bekleyebiliriz. Tabii ki Aptos’un başarısında Solana’nın ve Sui’nin neler yapacağı da etkili olacaktır.
Sei paralel işlem gerçekleştirme trendiyle kendine güzel bir alan buldu. Bu trend bir süre daha devam edebilir ancak Monad piyasaya çıktığında bu alanda baskın olacağı için önünün tıkanabileceğini düşünüyorum.
Injective kendi boğasını yaşadı ve erken fark edenlere 30-50x kadar getiri sağladı. Tokenomisi sayesinde iyi bir trend yakalamıştı ancak başka bir hikâyeye ihtiyacı var.
Cardano kurucusu Charles Hoskinson birkaç röportajında seçtikleri yazılım dili Haskell’in kendilerini yavaşlattığını ve bu nedenle arka planda kaldıklarını belirtiyor. Cardano’nun diğer projelerle kıyaslaması kaplumbağa tavşan hikâyesine benziyor. Tavşanlar hata yapmazsa kaplumbağanın kazanması zor ama kaplumbağanın da pes edecek hâli yok, ekosistemini geliştirmeye devam edecektir.
Katman-2 projeleri
Birçok metrikte Arbitrum ön plana çıkıyor. Ona rakip olan ve Superchain sayesinde birçok katman-2 projesini birleştiren Optimism de kullanıcılar tarafından epey takdir topluyor.
Genel olarak katman-2 projeleri airdrop sürecini ne kadar iyi yönetirlerse o kadar başarıya ulaşıyor. Örneğin Starknet, Manta, ZKsync gibi projeler bu süreci kötü yönettikleri için kullanıcı sayısı, TVL gibi metriklerde çok geri plana düştüler. Kullanıcılarla barışıp onları kendi ağlarına çekebilmeleri için güzel ekosistem projeleri geliştirmeleri ve büyük teşvik sağlamaları gerekiyor.
ZKsync metrikleri nispeten fena olmadığı ve uzun bir süre token kilit açılışı olmadığı için detaylı incelemeye değer. Blast ise genel olarak ekibi nedeniyle uzak durduğum bir proje.
Bu projelerin içinde metrikleri yanıltabilecek olan proje Immutable X. Bu proje GameFi odaklı olduğu için aslında çok fazla TVL hedefi yok bu nedenle bu metrikte geride kalmış görünüyor. Ancak işlem geliri ve kullanıcı sayısı gibi metriklerde gayet iyi durumda. Aslında diğer GameFi projeleri ile kıyaslamak da mantıklı olabilir ama bir katman-2 projesi olduğu için listede yer vermek ve bu durumdan bahsetmek istedim.
Portföyümde tuttuğum projeler
Katman-1 projeleri SOL, AVAX, NEAR, POL ve katman 2 projeleri ARB, ZK portföyümde bulunuyor. Bu bilgiyi paylaşmaktaki amacım her ne kadar veriye dayalı ve olabildiğince objektif yorumlamaya çalışsam da belki birkaç cümlemde fark etmeden yönlendirme yapmış olabilirim. Bu nedenle lütfen kendi araştırmalarınızı yapıp ona göre hangi projelere portföyünüzde yer vereceğinize kendiniz karar verin.
Onchain metriği
Onchain metriği 35 seviyesinde. Piyasada ABD seçimleri öncesinde bir belirsizlik hâkim olduğu için yatay yönlü hareketler görüyoruz. Yakın zamanda aşağı veya yukarı yönlü olarak daha net ve sert hareketler görebiliriz. Umarım yukarı yönlü hareketler görür ve portföylerimizin büyüdüğüne şahit oluruz.
