Kripto varlık ekosisteminde bilgi suistimali yatırımcıların sık karşılaştığı önemli bir sorun. Örneğin, yakın zamanda bir sosyal medya fenomeni, bir kripto varlık projesinin tanınmış bir borsada listeleneceğini paylaştı ve bu durum, projenin fiyatında ciddi bir hareketliliğe sebep oldu. Bu haftaki yazımızda tıpkı bu olayda olduğu gibi sermaye piyasalarındaki bilgi suistimalini ve hukuki sonuçlarını ele alacağız.
Sermaye piyasasında bilgi suistimali kamuya açıklanmamış bilgilere ulaşan kişilerin bu asimetrik bilgiyi kendi ya da başkalarının menfaati için kullanmasıdır. Bilgi asimetrisi, bazı piyasa katılımcılarının bilgiye erişim açısından avantajlı olması durumudur ve bu, piyasanın adil ve şeffaf işleyişini engeller.
Ancak Anayasa’nın 167nci maddesine göre Devlet, sermaye piyasalarının düzgün, sağlıklı ve şeffaf işleyişini düzenlemek ve kontrol etmekle, yatırımcıların hak ve menfaatlerini korumakla yükümlüdür. Yatırımcıların bilgiye eşit imkânlarla ulaşabilmesini sağlayarak bilgi suistimalinin önlenmesi de bu çerçevede devletin yükümlülüklerindendir. Suçu oluşturan unsur ise sadece bilgiye ulaşma değil, ulaşılan bilginin kullanılmasıdır. Suçun failleri,
- Kripto varlık hizmet sağlayıcılar (kripto varlık borsaları) yöneticileri ve çalışanları,
- Kripto varlık projeleri (ihraççı) yöneticileri, çalışanları veya projelerde pay sahibi olmaları nedeniyle bilgiye sahip olan kişiler,
- Suç işlemek suretiyle (tehdit, bilgisayar korsanlığı, bilgisayarın ya da bilginin bulunduğu dokümanların çalınması vb.) bilgileri elde eden kişiler,
- Bilginin kanunda belirtilen niteliklere yani içeriden öğrenenlerin suçunu işlemeye yeterli olduğunu bilen veya bilmesi gereken kişiler olabilir.
Örneğin bir sosyal medya fenomeni, borsa çalışanı veya yayımlanacak projenin çalışanı ya da bunların yakınları kripto varlık projesinin bazı büyük borsalarda listeleneceği bilgisine ulaşıp bu bilgiye dayanarak alım yaptığında bilgi suistimali suçu vuku bulur. Bilgi sahibi, bilgiyi paylaşarak başkalarıyla birlikte menfaat elde ederse menfaat elde edenlerin hepsi hukuka aykırı bir fiilde bulunmuş olur.
Sermaye Piyasası Kanunu’nun 106. maddesi, bilgi suistimali suçuna uygulanacak cezayı düzenler. Bu suçu işleyenler üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası veya adli para cezası ile cezalandırılır. Faile verilecek adli para cezası suçtan elde edilen menfaatin iki katından az olamaz. Ayrıca fail hakkında idari yaptırım kararı da verilebilir. Bilgi suistimali suçunun mağduru ise bilgiye sahip olmadan işlem yapan ve bu işlemden zarar gören yatırımcılardır. Bu yatırımcılar savcılık eliyle açılan ceza davasına mağdur olarak katılabilirler.
İçeriden bilgi bir Telegram grubunda paylaşılırsa ne olur?
Bilgi suistimali suçu sebebiyle zarar gören mağdurların zararının tazmini için Sermaye Piyasası Kanunu’nda özel bir hüküm bulunmamaktadır. Ancak bu durum Borçlar Kanunu kapsamında haksız fiil olarak nitelendirilir. Borçlar Kanunu’na göre haksız fiilden doğan tazminat borcu, “Kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille başkasına zarar veren, bu zararı gidermekle yükümlüdür” şeklinde tanımlanmıştır. Zararın tazmini için suçun gerçekleşmesi ve suç ile mağdurun zararı arasında uygun nedensellik bağının bulunması gereklidir. Suçu birden fazla kişi işlemişse, bu kişiler tazminattan kusurları oranında sorumlu tutulur. Örneğin, bilgiyi elinde bulunduran bir kişi bu bilgiyi özel bir Telegram grubunda paylaşır ve gruptaki herkes de bu bilgiyi kullanarak menfaat elde ederse gruptaki herkes suça ortak olur ve zararın tazmininden sorumlu olur.
Bir başka örnek vermek gerekirse: Kripto varlık borsası çalışanı işi sebebiyle ulaştığı bilgiyi yakınıyla paylaşır ve yakını da bu bilgiyle işlem gerçekleştirerek menfaat elde edebilir. Bu durumda bilgiyi paylaşan menfaat elde etmiyorsa suça yardım eden olarak tazminattan kusuru oranında sorumlu olur. Örnekteki borsa çalışanına yani bilgi sahibine yardım amacıyla başkası sadece hesabını kullandırırsa, hesabını kullandıran kişi de yine aynı şekilde hem cezai hem de zararın tazmini açısından sorumlu olur.
Yeni kripto yasasıyla gelen yaptırımlar
Öte yandan Kripto Varlık Kanunu’yla yeni bir düzenleme getirilmiştir. Bu düzenlemeye göre Kurul, piyasa bozucu eylemler, bilgi suistimali ve piyasa dolandırıcılığı suçları şüphesiyle gerçekleştireceği inceleme ve denetimler kapsamında, internet aracılığıyla yapılan yayınlarla ilgili olarak içeriğin çıkarılmasına veya erişimin engellenmesine ya da her iki yaptırımın birden uygulanmasına karar verebilir. Sonuç olarak, bilgi suistimali suçunun tespiti halinde Kurul, ilgili kişiler veya şirketler hakkında Sermaye Piyasası Kanunu’nda belirtilen tedbirleri alabilir ve Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunabilir. Bu tedbirlerin amacı piyasanın sağlıklı, adil ve etkin bir şekilde işleyişinin devamlılığını sağlamaktır.
