ABD’deki iş gücü piyasasının durumu bir süredir sıklıkla tartışılıyor. Bu konuda popüler istihdam göstergeleri arasında bir ayrışma var ve bu durum hangi göstergeye güvenmemiz gerektiği sorusunu gündeme getiriyor.
Tarım dışı istihdam aşağı yönlü beklentilere rağmen artmaya devam ederken işsizlik oranı da son 15 ayda neredeyse yüzde 1 oranında arttı. Şu anda ABD‘deki işsizlik yüzde 4,3 seviyesinde.
Bir yandan istihdam artıyor bir yandan da işsizlik. Bu çelişkili gibi görünen verileri bir araya getirerek mevcut iş gücü piyasasını en doğru şekilde nasıl değerlendirebiliriz?
Eş Zamanlı Endeks nedir?
Burada Eş Zamanlı Endeks devreye giriyor ve bu sayede ABD’deki iş gücü piyasasının mevcut koşullarını ölçebiliyoruz. Söz konusu endeks mevcut koşulları göstermekle birlikte bir öncü gösterge işlevi de görüyor.
ABD’de tarım dışı istihdam, toplam haftalık çalışma saatleri, hanehalkı istihdam düzeyi, U3 işsizlik oranı ve sigortalı işsizlik oranı onlarca yıldır işgücü piyasasının güvenilir göstergeleri olarak kullanılıyor.
Aşağıdaki grafikte görüldüğü gibi, tarım dışı istihdam ve toplam haftalık çalışma saatleri artmaya devam ederken (sol üstte) hanehalkı istihdam seviyesi Kasım 2022’de zirve yapmış (sağ üstte). İşsizlik oranı hızla yükseliyor (sol altta) ve sigortalı işsizlik oranı son birkaç aydır sabit kalmış (sağ altta).
EPB yatırım danışmanlık şirketi bunlardan en iyi göstergeyi seçip diğerlerini göz ardı etmek yerine hepsini tek bir bileşik endekste bir araya getirmenin çok daha faydalı sonuçlar verdiğini tespit etmiş. Herhangi bir gösterge, tek başına ölçüm hataları nedeniyle başarısızlığa uğrayabilir ancak tüm metrikleri bir araya getirmek hatalı sinyalleri tespit etmemize ve doğru veriyi bulup güvenmemize yardımcı olur.
Aşağıdaki grafik Eş Zamanlı Endeks’in üç aylık ortalama seviyelerini gösteriyor. Bu grafikte en dikkat çekici nokta, endeksin 2024’ün üçüncü çeyreğinde düşüş göstermesi ve 2024’ün ilk altı aylık ortalamasının altına inmesi.
Resesyonu önceden nasıl tespit ediyor?
Endeks, her çeyrek yılda yüzde 0,1 üzerinde bir düşüş yaşandığı dönemlerde sinyal yakıp resesyonu tespit etmiş ancak 1995 yılı hariç. 1995 yılında ABD’de ekonomik durgunluğun ardından Fed faiz oranlarını düşürüp resesyona girmeden ekonomiyi düzlüğe çıkarmış.
Bu beş faktörlü bileşik endeksteki diğer tüm çeyreklik düşüşler, resesyon dönemlerinde veya bu dönemlerin yakınlarında meydana gelmiş. Aşağıdaki grafikte sinyalin mavi renkte yandığını ve gri renkli dönemlerin resesyon dönemleri olduğunu görebilirsiniz. 2024’te 208,6 seviyesinden 208,1 seviyesine 0,5 puanlık bir düşüş geldiği için sinyal yandı ve bu durum yakında resesyona işaret ediyor.
Bu sinyalin tetiklendiği zamanlar:
- 1974 resesyonunun başlamasından 1 çeyrek sonra
- 1980 resesyonunun başlamasından 1 çeyrek önce
- 1982 resesyonunun başlamasından 0 çeyrek önce
- 1991 resesyonunun başlamasından 1 çeyrek önce
- 2001 resesyonunun başlamasından 2 çeyrek önce
- 2008 resesyonunun başlamasından 1 çeyrek önce
Eş Zamanlı Endeks beş farklı veriyi tek potada eriterek iş gücü piyasasında potansiyel bir daralmayı işaret eden ciddi bir alarm veriyor. Bu durum yakında faiz indirimlerine işaret ediyor. Ancak Fed yeterince hızlı davranamadan işsizlik verisi tırmanırsa piyasalar da bundan etkilenecektir.
Bir alternatif: Sahm Rule resesyon indikatörü
Claudia Sahm tarafından 2019 yılında geliştirilen Sahm Rule resesyon indikatörü de son bir aydır tüm dünyada sıkça konuşuluyor. Bunun nedeniyse kritik seviyelerden 0,5 seviyesinin aşılması (0,53). İndikatör işsizlik artışındaki ivmeye bakıyor ve üç aylık işsizlik verilerinin ortalamalarını alıp bir hesap yapıyor.
Bu indikatör de yukarıda bahsettiğim Eş Zamanlı Endeks gibi resesyon sinyali yaktığı için birçok yatırımcı piyasada kısmen de olsa kenara çekilmiş durumda. ABD’deki enflasyon, faiz ve güncel makro gelişmelere göre aksiyon alacak yatırımcılar riskli piyasalarda büyük bir düşüşten çekiniyor olsa gerek.
Bitcoin nasıl etkilenir?
ABD’deki işsizlik verisinin son üç ani artış hareketine baktığımızda şu anki hareketin de benzer olacağını öngörebiliriz. İşsizlik verisi önceki döngülerde olduğu gibi hareket ederse yüzde 5 ila 7 arasında bir işsizlik seviyesi görebiliriz. Bu durumda Fed, ABD’yi resesyondan bir an önce çıkarmak için hızlı bir şekilde faizleri indirip para basacaktır. Ancak yaşanan kaos marketi geçici olarak negatif yönde etkileyecektir.
Ne yapabiliriz?
Geleceği kimse bilmiyor. Ancak Eş Zamanlı Endeks ve Sahm Rule indikatörü gibi araçlar bize riskli bir dönemde olduğumuzu ve kenarda nakit tutarsak olası düşüşlerden yararlanabileceğimizi gösteriyor.
Dipler gelirse alım yapabilmek için iki bilgiye ihtiyacımız var: bunlardan birisi hangi varlıkların orta ve uzun vadede fiyat bazında artacağını tespit edecek temel analiz bilgisi. Diğeri ise hangi seviyelerden alım yapabileceğimizi gösteren teknik analiz bilgisi.
Önümüzdeki hafta bu konuya dair detaylı tablolar ve grafikler paylaşacağım. Umarım olası bir düşüşte alım yapacak stratejileri hepimiz uygulayabiliriz.
